Het schermafhankelijkheidssyndroom, wat kan het met je doen?

Het is een veelbesproken iets de laatste tijd: je smartphone. Wat kan je er niet mee? Ermee bellen, je vrienden appen, je timeline up-to-date houden, het actuele weerbericht bekijken, je route plannen. Maar… bekijk ook eens wat voor negatieve effecten het op je kan hebben.

Het schermafhankelijkheidssyndroom

Black Mirror

Schermafhankelijkheid is al een geruime tijd een alomtegenwoordig probleem. Het is niet alleen van invloed op de levens van onze kinderen die in ontwikkeling zijn, maar ook op de dagelijkse activiteiten van volwassenen. Sommige mensen realiseren zich maar net waarom de veelgeprezen tv-show Black Mirror Black Mirror heet. Kijk eens wat vaker naar jezelf in plaats van het blauw oplichtende scherm van je smartphone. Black Mirror is de werkelijk geworden huidige tijd. De serie toont een dystopische wereld waarin we afhankelijk zijn van technologie. Een wereld die het tegenovergestelde is van een utopie die juist een bijzonder aangename samenleving moet voorstellen.

Kinderen van deze tijd weten niet beter. Zij zijn de eerste generatie die aan hun apparaten vastgenageld zitten. Zij groeien op met het gebruik van de smartphone, computer of tablet. Ze leren hiermee omgaan op school, gebruiken het om ‘met elkaar te praten’ in de pauze via app-gebaseerde software zoals WhatsApp, Facebook of Instagram, maar daar lijkt ook langzaamaan een einde aan te komen. We zijn allemaal getuige van het gedrag van kinderen tegenwoordig. En de maatschappij tolereert het niet meer.

Nadelen

Kinderen, jongeren, maar ook hun ouders nemen hun telefoon of tablet mee naar de slaapkamer. Wat voor gevolgen heeft het eigenlijk als men digitale technologie gebruikt in de slaapkamer? Meer schermtijd wordt bijvoorbeeld geassocieerd met een kortere slaapduur. Zelfs baby’s van 6 maanden die blootgesteld worden aan digitale media in de avond hebben een kortere slaapduur.

Wat kunstmatig licht met je kan doen

Een andere studie toonde aan dat jonge kinderen niet alleen minder sliepen, maar ook minder geconcentreerd waren als ze veel tijd op blauw verlichte schermen doorbrachten. De onderzoekers concentreerden zich op hoeveel slaap tieners rapporteerden tussen 2009 en 2015, “toen de mobiele technologie echt de markt bij de volwassenen verzadigde,” zei Zlatan Krizan, auteur en psycholoog gespecialiseerd in slaap en sociaal gedrag. Overmatig schermgebruik leidde overdag tot vermoeidheid, wat niet bevorderlijk is voor een gezonde slaapcyclus. De studie toonde tevens aan dat telkens wanneer het kind voor elk kwartier een smartphone gebruikte, het een uur slaap verloor.

Onderzoeker dr. Catherine Birken toonde met haar studie aan dat hoe meer tijd een kind besteedde aan een smartphone of tablet, hoe trager de spraakontwikkeling van het kind. Na al dit onderzoek en haar optreden in de media over de nadelen van beeldschermgebruik, kreeg het fenomeen de naam ‘Screen Dependency Disorder‘. Deze stoornis is sterk verwant met de bekende internetverslavingsstoornis.

Verslaving

Kinderen die veel computeren, televisiekijken of smartphones of tablets gebruiken, eten veel vaker meer snoep. Ze doen minder aan sport en zijn gevoeliger voor voedingsprikkels van buitenaf dan kinderen die weinig tijd achter beeldschermen doorbrengen.

Kinderen die aan de aandoening schermafhankelijkheidssyndroom lijden, ervaren naast slapeloosheid, verminderde spraakontwikkeling, verslaving, ook een verscheidenheid aan andere symptomen zoals gewichtsverlies of -winst, hoofdpijn, problemen met het gezichtsvermogen en een slechter werkend verteringsstelsel. Bovendien kunnen emoties zoals angst, eenzaamheid, schuldgevoel en oneerlijkheid zich manifesteren. Er is een duidelijke toename in zelfisolatie van degenen die aan deze aandoening lijden, waar ze ook stemmingswisselingen en opwinding ervaren.

Het schermafhankelijkheidssyndroom kan -conform vele andere verslavingen- ontwenningsverschijnselen (van het gebruik van hun apparaten) veroorzaken. Je merkt mogelijk een afhankelijk en verslavend gedrag of hoort ze liegen over hoe lang ze hun beeldscherm hebben gebruikt. Kinderen kunnen hun interesse in buitenactiviteiten beginnen te verliezen en kunnen het apparaatgebruik niet in bedwang houden ondanks voortdurende waarschuwingen voor hun nadelige effecten.

Nu we weten dat het schermafhankelijkheidssyndroom gecategoriseerd kan worden als een soort verslaving, kunnen we stellen dat het gebruik van smartphones en/of tablets de hersenen beïnvloedt. De hersenen zouden enkele structurele gebreken kunnen ontwikkelen. Kinderen ontwikkelen een gebrek aan impulsbeheersing, kunnen niet organiseren, plannen of prioriteiten stellen. Het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor empathie en medeleven met anderen wordt ook beïnvloed.

En nu…?

De meeste ouders zouden deze bovenstaande nadelen alarmerend moeten vinden, omdat elk kind dat níet normaal deelneemt aan het gezinsleven verontrustend is. Het beperken van de schermtijd voor je kinderen is essentieel. Sommige ouders vermijden schermtijd voor hun kinderen helemaal. Onderzoeker Veerman vindt dat ouders er goed aan doen een tijdslimiet op televisiekijken en computeren te zetten. Nieuw onderzoek suggereert dat ouders schermpjes voor kleuters moeten beperken.

De American Academy of Paediatrics beveelt een maximumlimiet aan van zestig minuten voor 2- tot 5-jarigen. Iedereen die jonger is, zou waarschijnlijk het gebruik van de technologie al helemaal niet moeten gebruiken.

Vind je het lastig om met je kind tot goede afspraken te komen over de beeldschermtijd? Misschien kunnen onderstaande tips je een richtlijn geven:

0-2 jaar: eventueel een paar keer per week samen, maximaal 5 minuten per keer.
2-4 jaar: 5 tot 10 minuten per keer, maximaal 30 minuten per dag.
4-6 jaar: 10 tot 15 minuten per keer, maximaal 1 uur per dag.
6-8 jaar: 30 minuten per keer, maximaal 1 uur per dag.
8-10 jaar: maximaal 1 tot 1,5 uur per dag.
10-12 jaar: maximaal 2 uur per dag.
12 jaar en ouder: maximaal 3 uur per dag.

Aangezien het schermafhankelijkheidssyndroom een relatief nieuw concept is, is het belangrijk om niet te snel voorop te lopen. Toegegeven, er zijn veel nadelen aan het gebruik van smartphones op zo’n jonge leeftijd; maar er moet ook gezegd worden dat het de geletterdheid kan verbeteren. Maar…, moedig een pen of potlood meer aan dan een smartpen of touchscreen, stimuleer elkaar te zien in real life in plaats van te facetimen; onderneem de actief fysieke dingen die je vorige generatie zou hebben gedaan. Het kan hoor! Echt!